Praten Over Boeken Die Je Niet Gelezen Hebt

Dit is een boek dat ik niet gelezen heb. Maar waar ik toch over praat. En dat is mooi, want de titel luidt: "Comment parler des livres que l’on n’a pas lus?" Frans. Dat gaan wij dus sowieso niet lezen. Maar er is een Engelse vertaling: ‘How to talk about books you haven’t read?’ Die vertaling komt 30 oktober uit. Maar dat maakt dus niks uit. We kunnen het er nu rustig al over hebben. Ook al hebben we het niet gelezen. En ook al gaan we het niet lezen. Geen probleem. Volgens de schrijver ervan: Pierre Bayard.

Bayard –professor in de Franse literatuur en psycho-analyticus- snijdt een modern taboe aan: niet-lezen. Onze maatschapij is toch nog steeds een leesmaatschappij. We voelen ons verplicht boeken te lezen. We voelen ons ook vaak verplicht ze helemaal te lezen. (Boek-zappen doe je niet). En ja, je moet een boek ook gelezen hebben om er over te kunnen (mee)praten.

Bayard verdeelt zijn boeken in vieren: (1) “LI” wil zeggen “livres inconnus”: boeken die hij niet kent; (2) “LP”=“livres parcourus”: boeken waar hij doorheen heeft gebladerd; (3) “LE”= “livres dont j’ai entendu parler”: boeken waar hij over heeft horen praten; en (4) “LO”- “les livres que j’ai oubliés”: de boeken die hij heeft gelezen, maar waarvan hij de inhoud is vergeten. (Er zijn dus blijkbaar geen boeken die hem zijn bijgebleven. Maar goed, daar ben je tenslotte professor voor.)

Ulysses bijvoorbeeld is "LE" (3): veel over gehoord. (Voor dit boek: zie enquete onderaan de pagina.) Hij zegt dat hij het boek niet heeft gelezen, maar het wel kan plaatsen in zijn literaire context. Hij weet dat het een soort remake was van de Odyssee. Dat het eb en vloed van het bewustzijn volgt. En dat het speelt in Dublin binnen het bestek van 24 uur. Als hij college geeft, heeft hij het vaak over Joyce.

Hoe LePierre dit allemaal weet? Heeft LePiere de Franse editie gelezen? Is LePierre helderziend? Mais non. Maakt ook niet uit. Het is tekst, er zijn mensen die dat gelezen hebben, die erover geschreven hebben en dat staat op internet, het is een mening, het gaat over een thema. Daar zegt Bayard bepaalde dingen over en daar vind ik ook dingen over. En jullie vast ook. Dus wij kunnen het er over hebben. Tot we het boek gaan lezen. Of niet. Ik vind dit zo verfrissend mensen! Dat boek moet je willen lezen! (Slim mannetje, die Bayard).

Ik heb trouwens al een keer tussen neus en lippen laten weten dat ik vrijwel zelden een heel boek lees. Ik citeer uit boeken die ik nauwelijks of helemaal niet gelezen heb. En waarom ook niet? Ik heb een keer een geweldig essay geschreven over 'Der Zauberberg' van Thomas Mann. Een boek, waarvan ik toen net drie pagina's had besnuffeld (daar is het sindsdien ook bij gebleven.) En ik ben altijd in tien, twintig boeken tegelijk bezig.

Ik wist wel dat dat allemaal een beetje gek was. Maar het is altijd leuk als een professor zegt dat dat helemaal niet zo gek is. Tenminste: ik denk dat de boodschap is van dat boek. Nou, 30 oktober komt de Engelse vertaling. Hoe zit dat? Kan het echt? Praten over boeken die je niet gelezen hebt? On verra.