Zimmer Frei...

"Het gaat over een man en een vrouw en zeven kinderen, het speelt in Oostenrijk en...Te vroeg gedrukt!" Het is niet "The Sound of Music", nee. Integendeel, het is het perfecte tegenstuk ervan. Speelt niet op een frisse, groene bergwei, nee. (De kelder! Kan het Freudiaanser?)

Een mens zoekt houvast, ook in het verschrikkelijke. Direct ging het door me heen: na Kampusch is dit toch alweer de tweede grote zedenzaak in Oostenrijk. (Zoals ik er ook direct de mogelijkheden voor erge nieuwe literaire titels in zag-ik had het daar laatst over in de blog 'Titelziekte!': Tralievader; Schaduwmoeder; Kelderzuster; Bunkerbroer.) Wat zijn dat voor landen waar deze dingen kunnen gebeuren? Of kan het overal?

Hadden Thomas Bernhard en Elfriede Jelinek en anderen dan toch gelijk? Is Oostenrijk 1 grote schijnheilige gevangenis? Als je hun kelderboeken leest (als –want de weerzin waarover Pauline schreef is groot) of een verfilming ziet van een Jelinek-boek als ‘Die Klavierspielerin', dan denk je toch onwillekeurig: zo erg zal het toch niet zijn, is dit niet ietwat overdreven? Misschien, denk je, hebben die Oostenrijkers wel gelijk die dit soort schrijvers als 'Nestbeschmutzer' zien. Tot je ziet hoe 'schmutzig' het nest soms van zichzelf is.

Wat zijn dat voor landen, waar dit soort dingen gebeuren? Zijn het landen met een VVV-complex? “Hier is alles normaal. Morgen komt er sneeuw en zon. Incest, hoe spel je dat?” Ze moeten het groene plaatje van de idyllische prentbriefkaart en de zonovergoten folders naleven, en als dat niet kan: naspelen. Een toeristisch land wordt een land van acteurs en entertainers. Een land dat eet en drinkt van een vals beeld van zichzelf. En er tegelijk de gevangene van is.

Zijn het landen die te hoffelijk, te braaf, te fatsoenlijk lijken om geloofwaardig te zijn? Landen die meer dan andere naties leven van de uiterlijke schijn? Die brave bovengrondse Vlaandermans gezichten van het Belgische nieuws die zo lief geschokt het nieuws voorlazen van de meisjes in de kelders van Dutroux. Dat je al dacht: hier klopt iets niet. Ben je echt zo braaf, Geert? “En Frank de Boozere, wordt het morgen weer zo’n tyfusteringkankerweertje?”

Zijn het landen die hun oorlogsverleden hebben weggestopt? Nooit hebben de Oostenrijkers de lijken in hun kelder hoeven overdenken. Dit in tegenstelling tot de Duitsers. De oorlog is niet gebeurd in Oostenrijk. De Verfuehrer, de toenmalige Tralievader, kwam uit een ander land, hij kwam uit Duitsland. Wij zijn overweldigd en binnengevallen. O, was Hitler eigenlijk een Oostenrijker? Was echt 40% van de staf en 75% van de commandanten van de concentratiekampen Oostenrijker? Zo. En 80% van de staf van Eichman, de logistieke planner van de Holocaust? Zo? Ik dacht trouwens dat hij Schicklgruber heette. (Slachtoffer Natascha Kampusch in ieder geval brengt het gebeurde in ieder geval in verband met het Nazi-verleden.)

Zijn het landen die bekend staan als 'lookaway-societies'? Landen waar koekoeksklokkenluiders met klok en al worden begraven als Nestbeschmutzer?

Mit Kinderkeller

Vriend Ab gaf nog een andere tip: kijk naar landen waar je zonder bezwaar een eigen huis mag bouwen. Belgie, Oostenrijk. Wat zijn wij gezegend met onze bouwvergunningen. "Uw verzoek voor uitbreiding van uw kelder is afgewezen."

De president van het land komt op TV: dit is het werk van een individu, het heeft niets met Oostenrijk te maken. De politieman zegt: de kinderen lachen alweer! Is dat niet de behoefte aan uiterlijke eenheid, zo kenmerkend voor de leden van een incestfamilie?

Ik heb Oostenrijk altijd verdedigd tegen het fameuze Hollandse vingertje. Misschien omdat ik er al 38 jaar kom. Ik heb er mijn eigen kel…Eh, het is een fijn land. Met bergen en frisse lucht. En 's winters sneeuw. En aardige mensen. We moesten Oostenrijk uit de EU zetten toen Haider 20% van de stemmen haalde? Met Fortuyn bleek dat wij ook 20% van dat soort mensen in huis hadden.

Maar iets van die sfeer die de zaak Amstetten mogelijk maakt heb ik altijd ook wel een heel klein beetje opgesnoven. De scherpe kantjes die je onwillekeurig vermoedde onder een vriendelijkheid, een hoffelijkheid die net niet helemaal reëel leek. De bebloemde strooimand van monumentale clichés, waar onder de chocolade Alpen-eitjes de keiharde vooroordelen lagen. Het verplichte berouw over een verzwegen oorlog, en de monumenten in de kleine dorpjes: “Ewig dauert ihren Heldenruhm”. Die speciale achterruimte in het cafe, waar de 'Alte Kameraden' nog steeds hun oude ideeën zaten te pruimen. Het kapelletje in de bergen waar onder het strak gegutste ribbekastje van Christus aan het kruis steevast een lege halve liter Mohrenbrau stond.

Maar of dat voldoende is voor een oordeel, laat staan een veroordeling? Ik weet het niet. Wie is zonder zonden? Wie kent niet het conflict tussen Christus en nog een halve liter? Wie is niet een heel kleine beetje xenofoob? Wie kent zijn buren nu wel? Wie kent zijn eigen kelder? Als we nu een heel volk veroordelen, doen we dan niet hetzelfde wat we ook wel met de Duitsers deden? Het Kwaad op comfortabele wijze buiten onszelf plaatsen.

Toch als we het bijzondere en het algemene in deze zaak scheiden: voldoende redenen voor Oostenrijk om zichzelf een paar harde vragen te stellen. Wat ze ook doen. En de vragen zijn in deze belangrijker dan de antwoorden.

En we gaan niet boycotten. We hebben onze wintersport alweer geboekt. Luxuszimmer. Mit Kinderkeller!