Film: Lady Chatterley´s Lover (****)

De Franse regisseuse Ferran nam de tweede versie van Lawrences boek. Even wennen dat de hoofdpersonen Frans spreken. Even wennen aan het trage tempo. Niet toevallig dat er in de foyer van ’t Hoogt een portret hangt van Huub Bals, voormalig directeur van het Filmfestival van Rotterdam, die ooit zei: “Tegenwoordig is het ook met films: gelijk aan de trog, bidden is er niet meer bij.” Nou, hier moest ik toch nog even de handjes vouwen, ik kwam er moeilijk in. (Nu is DaPiet ook een geboren onruststoker die moeite heeft met nadrukkelijke stilte. En je hebt ook van die gewild stille films, want ja, saai=ar-tis-tiek).

Maar dan begint het te werken: de stilte, de natuur, de personen. De man geen fallocentrische bosduvel zoals in de definitieve versie (heb ik van horen lezen). De vrouw geen aalgladde Hollywood-ster zoals in vele boekverfilmingen. Geen kosmische machoseks, geen Engelse preutsheid, geen Nederlandse patatpornografie. Fransen in die zin wel een geslaagd ras vind ik altijd: noordelijk en zuidelijk tegelijk, rationeel zowel als sensueel.

Ferran maakt benieuwd naar die tweede versie van Lawrence. Ook om te weten wat haar eigen interpretatie toevoegt. Ik vroeg me gaandeweg de film steeds meer af: zijn de hoofdpersonen nu late Victorianen of vroege hippies? Ze dansen in de regen en versieren elkaars lichamen met bloemetjes.

In ieder geval was het kijken een sensuele ervaring. Sensueel in deze film ook de natuur. Het lijkt opeens een heel andere natuur dan de onze. Dat is misschien wel het knapste van Ferran's film: de natuur onderdeel maken van de erotiek, en omgekeerd. Wat me bij is gebleven: het fluiten van een vogeltje, het druppelen van de regen op de bladeren, als de beide geliefden in postcoitale roes neerliggen op de grond -als het leeglopen van de verlangens eindelijk de begeerde rust en harmonie heeft bewerkt.
Ik moest denken aan het begrip dat Marcuse introduceerde in 'De Eendimensionale Mens": repressieve ontsublimering. Even doorbijten, mensen: "Artistieke vervreemding is sublimatie. Het roept beelden omtrent situaties in het leven, die niet te verenigen zijn met het gevestigde Realiteitsprincipe, maar die als culturele beelden draaglijk, zelfs opbouwend en bruikbaar worden. Nu wordt dit beeldenspel van haar kracht beroofd. Het inlijven ervan in keuken, kantoor en winkel, en de vrije handel erin ten bate van het zakenleven en het vermaak betekent in zekere zin ontsublimering: de bevrediging via omwegen wordt door de onmiddellijke bevrediging vervangen."

Het Lustprincipe slokt het Realiteitsprincipe op. Dat is wat pornografie doet: het seksualiseert door in te zoomen op de organen, maar het erotiseert niet, integendeel: de mens als geheel, de context van de seks (waaronder ook de natuur) verliest er door. Vroeger. Vroeger deed alles mee, meneer: de vogeltjes, de regendruppels en de wind in de bomen. Veel van de tegenwoordig afgebeelde seks is even erotisch als het trekken van een kouwe kroket. (Marcuse noemde deze ontsublimering repressief omdat ze voor de bestaande verhoudingen volstrekt onschadelijk was. Hier de hele tekst van Hoofdstuk drie van zijn boek).

Conclusie: Het is een lange zit, niet naar toegaan als je moe bent, de zintuigen moeten helemaal fris zijn. Van tevoren eten en drinken. Is aan die voorwaarden voldaan dan is het een hele mooie film. Een fijne film voor met je vriendin. Met je moeder kan ook. Voor grootmoeder is het niks. Noch voor Bin Laden. De Paus en Rouvoet blijven ook thuis. (“Moet dat nou?”). Zij kijken naar 'Deep Throat'. Voor straf. Omdat ze geen onderscheid maken tussen seks en seks. Ja, seks is gevaarlijk en vies. Tenminste als je het goed doet. (Het had in de film misschien iets gevaarlijker gekund). Maar het is ook verwarrend, vertederend en grappig. Ach, het is zoveel meer, meneer. (Gezien: zondag 16 maart, 't Hoogt, Utrecht, 17.00 uur).